Obrzęk limfatyczny – czym jest i jak powstaje?
Układ limfatyczny to jeden z dwóch układów w ciele człowieka, który w swojej budowie zawiera naczynia. Ściśle współpracuje z układem krwionośnym oraz odpornościowym, a więc układ limfatyczny to sieć naczyń limfatycznych rozchodzących się po całym naszym ciele. Obecny jest praktycznie we wszystkich tkankach. Płyn przepływający przez naczynia zwany jest limfą. Skład limfy w dużej mierze nie różni się znacząco od osocza krwi, zawiera natomiast mniejszą ilość białek – głównie globulin. W składzie limfy, możemy znaleźć, komórki odpornościowe, cząsteczki tłuszczu oraz różne metabolity pochodzące z różnych tkanek. Głównymi zadaniami układu limfatycznego są:
- Równowaga płynów w tkankach – zbiera nadmiar płynów z tkanek transportuje metabolity komórkowe oraz substancje i cząsteczki, które z racji na swoją wielkość nie są w stanie być transportowane przez układ krwionośny.
- Wchłanianie i transport tłuszczy – wyspecjalizowane naczynia układu limfatycznego zlokalizowane w jelicie cienkim, mają zdolność do wchłaniania tłuszczu(oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach), który to następnie wraz z limfą transportowany jest do krążenia żylnego.
- Funkcja układu odpornościowego – W limfie znajdują się komórki układu odpornościowego oraz specyficzne cząsteczki i substancje wspomagające walkę z różnymi patogenami.
Czasami przepływ limfy zwalnia lub wręcz zupełnie zatrzymuje się. Brak odpowiedniej cyrkulacji limfy skutkuje tym, że płyn nie zostaje odprowadzony z naczyń limfatycznych. Konsekwencją zwiększonego ciśnienia limfy jest sączenie się płynu ze świateł naczyń limfatycznych do pobliskich tkanek – obrzęk limfatyczny. Powstanie obrzęku limfatycznego może być niebezpieczne, ponieważ zwiększa się stężenie białek, szkodliwych substancji metabolicznych oraz patogenów. W konsekwencji może dojść do wytworzenia stanu zapalnego.
Obrzęk limfatyczny nóg to najczęściej występujący obrzęk limfatyczny w ciele człowieka. Dzieje się tak ponieważ limfa z dolnych części nóg musi pokonać znacznie większą drogę niż z rąk czy głowy. Dodatkowo odpływ limfy z kończyn dolnych jest utrudniony za sprawą grawitacji. Układ limfatyczny potrzebuje użyć znacznie więcej pracy aby tej sile się przeciwstawić. Osoby o małej aktywności fizycznej lub pracujące w pozycji siedzącej są szczególnie narażone na występowanie obrzęku nóg. Naczynia układu limfatycznego nie posiadają swoich mięśni. Do „pompowania” limfy, naczynia te wykorzystują mięśnie szkieletowe, które podczas skurczu(ruchu naszego ciała) pompują limfę w naczyniach limfatycznych.
Drenaż kończyny dolnej – Jakie są rodzaje?
Wyróżniamy dwa rodzaje drenażu:
- Manualny masaż limfatyczny kończyny dolnej – do tego rodzaju drenażu nie potrzebny jest specjalistyczny sprzęt. Fizjoterapeuta wykonuje go ręcznie. Masaż polega na odpowiednim uciskaniu tkanek w obrębie obrzęku. Wspomaga to cyrkulacje limfy i odpływ płynu do okolicznych węzłów chłonnych. Bardzo ważna jest odpowiednio dobrana technika masażu. W większości przypadków fizjoterapeuta zaczyna od bardzo delikatnego masażu, stopniowo zwiększając jego intensywność.
- Mechaniczny drenaż limfatyczny nóg – wykorzystuje się specjalny sprzęt do drenażu, który wykorzystuje tzw. kompresje powietrzną. Masaż limfatyczny nóg w domu jest możliwy do przeprowadzenia samemu bowiem sprzęt ten nie jest dostępny tylko dla profesjonalistów. Z powodzeniem możemy go zakupić w sklepach z artykułami medycznymi lub internetowo. Większość z nich posiada specjalnie programy, które umożliwiają przeprowadzenie drenażu we własnym zakresie.
Drenaż limfatyczny nóg – Dla kogo?
Masaż limfatyczny nóg umożliwia zwiększenie przepływu limfy w naczyniach. Odpowiednia cyrkulacja płynów zmniejsza ryzyko powstania stanu zapalnego, poprawia transport substancji odżywczych m.in.: białek czy tłuszczy. Wspomaga układ odpornościowy za sprawą szybkiego transportu komórek układu odpornościowego. Kto powinien odbyć masaż limfatyczny? Zdecydowanie osoby o niskiej aktywności fizycznej lub u których występują inne dolegliwości powiązane z układem limfatycznym m.in.:
- Dna moczanowa
- Cukrzyca
- Nieprawidłowa praca tarczycy
- Inne choroby układu hormonalnego
- Niewydolność żylna
Masaż / drenaż limfatyczny – przeciwwskazania
Masaż limfatyczny z reguły jest procedurą bezpieczną, ważne jest użycie odpowiedniej techniki w zależności od miejsca występowania obrzęku. Trzeba pamiętać, że masaż jest jednym z kilku sposobów tzw. kompleksowej terapii udrażniającej. W niektórych przypadkach wykonanie masażu może nie być najlepszym rozwiązaniem. Do głównych przeciwwskazań możemy zaliczyć:
- Choroby nowotworowe
- Choroba Leśniowskiego-Crohna
- Ostre stany zapalne
- Nadwrażliwość zatoki aorty szyjnej
- Zaburzenia rytmu serca
- Ciąża
- Aktualna menstruacja
- Zakrzepica
Jak wykonać drenaż limfatyczny w domu?
Jak samemu wykonać drenaż limfatyczny? Mamy kilka możliwości, zaczynając od manualnego masażu limfatycznego a kończąc na użyciu specjalnego sprzętu do drenażu. W tym pierwszym przypadku warto zadbać o kilka rzeczy. Po pierwsze przed wykonaniem masażu należy „rozruszać” miejsce masowane. W przypadku drenażu kończyn dolnych będzie to zrobienie kilku przysiadów i/lub wykroków. W kolejnym etapie miejsce drenażu należy nasmarować niewielką ilością specjalnej pasty do masażu limfatycznego lub oliwki do ciała – zapewnia to odpowiedni poślizg i zwiększa skuteczność terapii. Masaż zaczynamy od bardo delikatnego „głaskania” miejsca drenażu. W kolejnym etapie stopniowo okrężnymi ruchami wywieramy nacisk w miejscu obrzęku oraz dookoła niego. Z jaką siłą masować? Zabieg na pewno nie powinien być bolesny z drugiej strony nie powinniśmy się czuć jak podczas masażu relaksacyjnego. Odpowiedni drenaż limfatyczny powinien objawiać się uczuciem dyskomfortu. Cała procedura nie powinna trwać dłużej niż 60 minut.
W sprzedaży dostępne są aparaty do drenażu limfatycznego m.in.: nóg. Są to specjalne urządzenia składające się z kilku komór, które pod odpowiednim ciśnieniem zostają napełniane powietrzem co powoduje ucisk tkanki i przepływ limfy do wyżej położonych węzłów chłonnych. Zdania specjalistów na temat urządzeń do drenażu choć są podzielone co do ich skuteczności to ich niewątpliwą zaletą jest prostota w użytkowaniu. Wiele z tych urządzeń posiada kilka programów do masażu, a obecność akumulatora sprawia, że możemy wykorzystywać je w wielu sytuacjach.
Zawsze przed rozpoczęciem autoterapii powinniśmy skonsultować się ze specjalistą, który wykluczy przeciwwskazania oraz podpowie jakiej techniki najlepiej użyć we własnym zakresie.
